Noc z 29 na 30 listopada wybuch Powstania Listopadowego
Zgniotą nas tyrany –
powstaniem na nowo!
I naostrzym znowu zardzewiałe noże!
I ginąc za Ciebie, Wolności-Królowo,
Znów modlić się będziem krwią i łzami Boże!
Klub Gazety Polskiej Elbląg 2
im. Lecha Kaczyńskiego pamiętał o tej dacie tak ważnej w dziejach Najjaśniejszej Rzeczypospolitej
W miejscu zamordowania Powstańców pod pomnikiem upamiętniającym Powstanców Styczniowych i Listopadowych w Fiszewie, wiosce
koło Elbląga, złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze.
Powstanie listopadowe 1830-1831, powstanie narodowe przeciw Rosji, trwające od 29 XI 1830 do października 1831. Objęło swym zasięgiem Królestwo Polskie, Litwę, część Ukrainy i Białorusi. Sprowokowane m.in. łamaniem konstytucji Królestwa z 1815 oraz represjami wobec tajnych związków i organizacji.
 |
Do wybuchu walk przyczyniły się rewolucje we Francji i Belgii (Rewolucja belgijska 1830, Rewolucja lipcowa we Francji 1830) oraz planowana wobec nich interwencja Rosji. Spiskowcy zdecydowali się rozpocząć powstanie od zamachu na wielkiego księcia Konstantego, atakując jego rezydencję w Belwederze. Inne oddziały miały za zadanie zajęcie koszar rosyjskich i rozbrojenie znajdujących się tam żołnierzy.
Przyczyny:
- łamanie konstytucji przez cara
- dążenie do uzyskania własnego, suwerennego
państwa
- wieści o wydarzeniach w Europie (rewolucja we
Francji, zwycięskie powstania w Belgii i Grecji)
- brutalne postępowanie wielkiego księcia
Konstantego (brata cara Aleksandra I) oraz innych urzędników carskich
- plany udziału wojska polskiego w interwencji
rosyjskiej w zachodniej Europie
Ważne daty:
29-30 listopada 1830 r. - wybuch powstania
listopadowego (noc listopadowa)
1815 r. - powstanie Królestwa Polskiego i nadanie
mu konstytucji przez cara Aleksandra I
1828 r. - powstanie tajnej organizacji
Sprzysiężenia Podchorążych
1831 r. - wojna polsko-rosyjska :
24-25 lutego 1831 r. - bitwa pod Grochowem (dowodził
gen. Józef Chłopicki)
31 marzec 1831 r. - bitwa pod Wawrem i Dębe
Wielkim (dowodził gen. Ignacy Prądzyński)
10 kwiecień 1831 r. - bitwa pod miejscowością
Iganie
26 maj 1831 r. - bitwa pod Ostrołęką
Ważne postacie:
- Kaliszanie (przywódcami byli bracia Wincenty i
Benewentura Niemojowscy) - posłowie, którzy w sejmie wystąpili przeciwko
łamaniu konstytucji
- Adam Mickiewicz - należał do Towarzystwa
Filomatów
- Walerian Łukasiński - był przywódcą Towarzystwa
Patriotycznego
- Piotr Wysocki - stanął na czele Sprzysiężenia
Podchorążych
- gen. Józef Chłopicki - parę dni po nocy
listopadowej objął dowództwo i obwołał się dyktatorem powstania
- gen. Ignacy Prądzyński - opracował bardzo dobre
plany działań wojsk polskich
- gen. Jan Skrzynecki - nie wykorzystał planów
sporządzonych przez gen. Ignacego Prądzyńskigo
- gen. Józef Bem - uratował wojsko polskie przed
całkowitą katastrofą ; dowodzona przez niego artyleria świetnie osłaniała
odwrót wojsk polskich z bitwy pod Ostrołęką
- gen. Henryk Dembiński - na kilka dni objął
naczelne dowództwo, jednak wycofał wojska pomimo, że dysponował jeszcze
potężnymi siłami
- gen. Jan Krukowiecki - opanował zamieszki, które
miały miejsce po klęsce armii polskiej na ulicach
- gen. Józef Sowiński - dowodził obroną w bitwie
pod Wolą
Przyczyny klęski
powstania:
- przewaga militarna Rosji
- nieudolność, niezdecydowanie i brak wiary w
zwycięstwo wodzów naczelnych
- obojętność rządów państw europejskich wobec
sprawy powstańczej
- brak decyzji sejmu w sprawie reform dotyczących
położenia ludności wiejskiej (a więc w powstaniu nie brało udziału całe
społeczeństwo)
Skutki:
- jego uczestników (głównie oficerów i działaczy
politycznych) skazywano na śmierć, więzienie lub zsyłano na Syberię
- konfiskowano majątki tych, którzy zdołali
wyemigrować
- szeregowych włączano na 25 lat do armii
rosyjskiej
- ograniczono autonomię państwa polskiego (car
Mikołaj I unieważnił konstytucję, zlikwidował sejm i wojsko polskie,
najważniejsze urzędy powierzano już tylko Rosjanom itp. )
- rozpoczęto niszczenie oświaty i kultury polskiej
(np. zamknięto polskie uniwersytety w Warszawie i Wilnie, wysyłano do Rosji
eksponaty z muzeów i galerii, następowała rusyfikacja ; w szkołach średnich
zaczął obowiązywać język rosyjski)